Cho vay với lãi suất cao thì bị xử phạt như thế nào?

Câu hỏi: 

Chị cho em hỏi, em thấy có một vài Công ty cho vay tiền với lãi suất khá cao và cho vay nhiều đối tượng nữa. Vậy pháp luật có quy định gì về vấn đề này hay không ạ? Trường hợp này bị xử lý cụ thể ra sao ạ?

Người gửi: Lê Oanh (Hà Nội)

Nội dung tư vấn:

Cảm ơn Bạn đã gửi câu hỏi về chuyên mục tư vấn của Công ty Khánh An. Với câu hỏi của Bạn, Chúng tôi xin đưa ra quan điểm tư vấn của mình cho Bạn như sau:

1. Căn cứ pháp lý

– Bộ luật Dân sự năm 2015;

– Bộ luật Hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009.

2. Giải quyết vấn đề 

Thứ nhất, lãi suất cho vay theo quy định của pháp luật

Điều 468 Bộ luật Dân sự năm 2015 có quy định như sau:

"1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

2. Trường hợp các bên có thoả thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ.”

Theo đó, lãi suất cho vay do chính các bên thỏa thuận, nếu vay có lãi thì lãi suất thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Ngoài ra, nếu các bên có thỏa thuận về việc trả lãi nhưng không xác định rõ lãi suất, khi phát sinh tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định là 10%/năm.

Với quy định của pháp luật như trên, hành vi của một số Công ty cho vay tiền với lãi suất cao và cho vay với nhiều đối tượng chỉ trái pháp luật khi lãi suất cho vay vượt quá mức cho phép. Lúc này, rất có thể hành vi của các Công ty sẽ cấu thành tội cho vay nặng lãi và khi đó vấn đề xử lý vi phạm sẽ được đặt ra.

Thứ hai, về tội cho vay nặng lãi, tại Điều 163 Bộ luật Hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 có quy định như sau:

"1. Người nào cho vay với mức lãi suất cao hơn mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định từ  mười lần trở lên có tính chất chuyên bóc lột, thì bị phạt tiền từ một lần đến mười lần số tiền lãi hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến một năm.

2. Phạm tội  thu lợi bất chính lớn thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.

3. Người phạm tội  còn có thể bị phạt tiền từ một lần đến năm lần số lợi bất chính, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm.”

Theo đó, có thể hiểu không phải trường hợp cho vay nặng lãi nào cũng cấu thành tội cho vay nặng lãi. Cụ thể, tội cho vay nặng lãi chỉ được cấu thành khi:

– Lãi suất cho vay cao hơn mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định từ mười lần trở lên;

– Tính chất chuyên bóc lột của hành vi cho vay nặng lãi. Tính chất này được thể hiện thông qua việc người phạm tội lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người đi vay để cho vay với lãi suất cao nhằm thu lợi bất chính. Hành vi này được thực hiện nhiều lần, chuyên nghiệp, người phạm tội lấy việc cho vay nặng lãi làm một nghề kiếm sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính.

Về biện pháp xử lý, điều luật trên có đưa ra mức chế tài với tội cho vay nặng lãi như sau:

– Phạt tiền từ 1 lần đến 10 lần số tiền lãi hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến một năm;

– Phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm nếu phạm tội thu lợi bất chính;

– Có thể bị phạt tiền từ 1 lần đến 5 lần số lợi bất chính, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Như vậy, các chế tài theo quy định tại Điều 163 BLHS chỉ đặt ra với các Công ty này khi họ có hành vi cho vay với mức lãi suất vượt quá quy định của pháp luật của luật dân sự và đủ yếu tố cấu thành tội cho vay nặng lãi theo quy định của pháp luật hình sự.

Trên đây chính là quan điểm của chúng tôi với câu hỏi của bạn.